Një numër në rritje i zhvillimeve, të tilla si shterimi global i rezervave të peshkut dhe ndryshimi i klimës, e bëjnë të qartë se ne kërkojmë më shumë sesa toka mund të japë ose të mbajë. Dhe gjelbërimi ose kjo ekonomi ekzistuese nuk do të ndryshojë këtë kalim sistematik të kufijve: bërja e proceseve të prodhimit thjesht më (eko) efikase çon vetëm në më shumë prodhim dhe konsum. Njerëzit thjesht bëjnë më shumë kilometra me makina më efikase. Në thelb, ekonomia jonë e përqendruar në rritjen e PBB-së, e cila ka qenë shumë e suksesshme në shekullin e 20-të, nuk i jep më premtimet e saj : pabarazia në rritje dhe papunësia strukturore në BE shkojnë paralelisht me shkeljen e kufijve planetarë.Aurelie Marechal identifikoi pesë lëvizje të mëdha për të shkuar përtej rritjes në Green European Journal : ne duhet të ndajmë pasurinë; ndajnë punën; rioriento fitimet financiare drejt investimeve në ekonominë reale; të zvogëlojë shkallën e përgjithshme të prodhimit dhe konsumit; dhe eksperimentoni me alternativa lokale. Sidoqoftë, këto ndryshime nuk janë të mjaftueshme nëse ato thjesht rivendosin marrëdhëniet ekzistuese të pushtetit. ‘Prodhimi ekologjik’ i vërtetë përfshin infrastruktura të ndryshme materiale, mendore dhe sociale, si pjesë e përpjekjes drejt një shoqërie më të drejtë dhe sociale .Ekonomia do të ishte e ngulitur me të vërtetë në shoqëri sepse do të matet në sfondin e qëndrueshmërisë dhe drejtësisë.

Një koncept kryesor për këtë ‘prodhim ekologjik’ është mjaftueshmëria, në kuadrin e një shoqërie pas rritjes. Siç thotë Aleksandri, “Ekonomitë duhet të kërkojnë të universalizojnë një standard materiali të jetesës që është i mjaftueshëm për një jetë të mirë, por që është i qëndrueshëm në një të ardhme të largët.” [2] Kërkimet kanë treguar se, pas një pragu të caktuar, një rritje e mëtejshme e të ardhurat (dhe kështu pasuria materiale) nuk e rrit më lumturinë. Atëherë, pse duhet të përpiqemi për të? Qëllimi përfundimtar i politikës së mjaftueshmërisë është të lehtësojë prodhimin në një mënyrë të fortë dhe të qëndrueshme në mënyrë që të praktikojë mënyra të qëndrueshme jetese.

Kjo nënkupton inkurajimin e inovacionit shoqëror dhe formave të reja të teknologjisë së përshtatshme; për të mësuar nga shembuj ndërkombëtarë siç është kultura e çiklizmit në Kopenhagë; Kultura vegjetariane e Indisë; e kështu me radhë. Sidoqoftë, mbi dhe përtej zgjedhjeve personale të individëve, tranzicioni drejt një qëndrueshmërie të fortë është politik. Rendet politike dhe ekonomike duhet të ndryshohen në mënyrë që të nxisin iniciativat e inovatorëve të prodhimit ekologjik në mënyrë që inovacionet e tyre të rriten deri në transformime për shoqërinë.Në vizionin tonë, prodhimi ekologjik manifestohet në forma dhe rrugë të ndryshme. Këto rrugë mund, kur bashkëveprojnë në mënyrë sinergjike, të çojnë në një sistem të ri të prodhimit social-ekologjik. Një fabrikë dhe një produkt në kuadrin e prodhimit ekologjik janë me të vërtetë të ndryshme nga ato aktuale. Ndërsa këto rrugë janë vazhdimisht në zhvillim, ato formojnë së bashku elementet thelbësore dhe të gjitha mjetet për një ekonomi të re. Sigurisht, rrugët e diskutuara më poshtë nuk formojnë një listë plote. Dhe ndërsa asnjëri prej tyre nuk siguron një zgjidhje të shpejt dhe efektive, të gjithë ata mund të sfidojnë mënyrën se si produktet prodhohen në ditët e sotme, përdoren dhe hidhen, sipas modelit aktual, të tejkaluar.

Një vizion i ri mbi njohuritë dhe dizajnin: P2P

Ne jemi mësuar me idenë që inovacioni duhet të çojë drejt patentave dhe të drejtave të autorit. Por, nëse kjo metodë është vetëm një pengesë për inovacionin? Pse është Ëikipedia më e suksesshme sesa enciklopedia e mëparshme e mbrojtur nga kopja? Sepse, në modelin e ri P2P, dedikuar qytetarëve të bashkëpunojnë për të krijuar një produkt ose një shërbim që do të bëjë një pjesë të jetës së tyre më të qëndrueshme. Të gjithë mund të kontribuojnë në procesin transparent të prodhimit. Produkti ose shërbimi i krijuar ka një dobi të drejtpërdrejtë për komunitetin dhe brendëson ato që ‘normalisht’ do të ishin kostot e jashtme, duke e bërë identike individin dhe qëllimin kolektiv. Ajo që ata krijojnë së bashku quhet e përbashkët dhe nuk ka nevojë të lidhet me një logjikë të fitimit – edhe pse iniciativa preferohet të jetë e dobishme ekonomikisht dhe e dukshme. Në softuer, shumica prej nesh e njeh tashmë shembullin me burim të hapur të Linux, dhe ekziston edhe shembulli hardëare-it dhe motherboard-it Arduino.

Dhe në vend të patentimit të produkteve të reja, ne shohim rritjen e dizajnit të hapur: informacioni për prodhimin e produkteve dhe makinerive ndahet në publik, dhe njerëzit zhvillojnë modele specifike për dizajn të hapur. Pavarësisht nëse është një tryezë apo një kitarë, në ditët e sotme ju mund të gjeni një model të hapur të dizajnit në internet.

Një mënyrë e re e prodhimit: e lehtë, lokale dhe e qëndrueshme

Globalizimi e ka shtyrë procesin e prodhimit në skajet më të largëta në botë. A e dini se gjysma e të gjitha çorapeve në të gjithë botën janë bërë në një qytet kinez? Kjo nuk është as e qëndrueshme dhe as elastike. Falë dizajnit të hapur dhe teknologjive të reja të tilla si printerët 3D, krijimi i përbashkët i një produkti dhe prodhimi vendas në mikro-fabrika po bëhet një mundësi reale. Kjo lidh njohuritë dhe inovacionin që ne parashikojmë për prodhim: pse i mbrojmë idetë (të cilat nuk kanë peshë) dhe dërgojmë produkte të rënda materiale nëpër botë? Le ta bëjmë në mënyrën tjetër: të ndajmë ide globalisht dhe të prodhojmë produkte në nivel lokal!Nëse njerëzit mund të marrin pjesë në mikro-fabrika, ata do të prodhojnë vetëm atë që u nevojitet, dhe kështu ne zhvillojmë ekonomi të fushës në vend të shkallës ose vëllimit të madh. Mikro-fabrikat mund të prodhojnë produkte me më pak humbje të energjisë dhe materialeve, dhe përdorimi i energjisë dhe ndotja e shkaktuar nga transporti do të bien. Për më tepër, nëse dizajni do të ishte modular sipas një rrjeti të përbashkët, bëhet edhe më e lehtë për të projektuar dhe prodhuar pjesët dhe përbërësit. Duke standardizuar projektin, blloqet e ndërtimit janë të pajtueshme, duke lejuar që një larmi e madhe objektesh të ndërtohen. Kompania OpenStructures filloi në 2007 me prodhimin e objekteve modulare, të tilla si një biçikleta me ngarkese. Pjesët fizike mund të ripërdoren dhe nuk ka nevojë për mjete të shtrenjta ose aftësi të veçanta.

Një lloj tjetër përdorimi: Ndarja

Përveç një mënyre të re për zhvillimin dhe prodhimin e produkteve, ka rrugë që përqendrohen në mënyrën se si ne i përdorim produktet si konsumator.Për shembull, pse do të blini një trapan nëse e përdorni atë vetëm dy herë në vit? Ndarja e tij do të ishte një zgjidhje më e mirë. Sipas disa vlerësimeve, një makinë me qira ose e përbashkët mund të zëvendësojë dhjetë apo edhe pesëmbëdhjetë automjete në pronësi [5]. Ndarja mund të zvogëlojë përdorimin e burimeve të pakta, të ulë kostot dhe mund të rrisë kohezionin shoqëror [6].Sidoqoftë, jo çdo iniciativë për ndarjen përfaqëson një alternativë praktike ndaj konsumit të dukshëm. Për të qenë avangard i një solidariteti të ri dhe një ekonomie të qëndrueshme, marrëdhënia e ndarjes së drejtpërdrejtë nuk duhet të ndërmjetësohet nga një strukturë vertikale, e cila rifut logjikën kapitaliste.

Ndarja e iniciativave që duhet t’i përgjigjen kërkesave të aksionerëve ose kapitalistëve të sipërmarrjeve dhe grupeve financiare të tilla si Goldman Sachs [7] (p.sh. Airbnb), të cilat nuk u japin klientëve ose furnitorëve të tyre informacion të plotë (p.sh. Uber) ose që përdorin një platformë që shet të dhënat për palët e treta (p.sh. Freecycle dhe Facebook), në fakt janë forma për të treguar që kompanit janë të drejta me produktin e tyre cka nuk është e vertetë , “duke e kthyer një përgjigje thelbësore ndaj krizës sonë të afërt ekologjike në një tjetër emërtim për të njëjtën logjikë ekonomike që na çoi në atë krizë në radhë të parë ”. [8] Në vend të kësaj, do të ishte më mirë nëse iniciativat e ndarjes ndiqnin parimet P2P, duke vënë në plan të parë transparencën, pronësinë e përbashkët dhe vlerën e shtuar.

Të bësh biznes ndryshe: Sistemet e shërbimit të produktit

Një rrugë tjetër i qaset të mirave të biznesit në një mënyrë tjetër gjithashtu: sistemet e shërbimit të produktit e bëjnë vlerën e produktit të vlefshme së një product kyc në vend të vlerës së tij të këmbimit. Xerox e ka zbatuar këtë në shërbimin e saj të printimit ku kompania kërkon një çmim të caktuar për kopje. Klienti nuk ka pse të blejë një fotokopjues të shtrenjtë, por i ofrohet një shërbim i plotë, i cili përfshin përdorimin dhe mirëmbajtjen e makinës.

Sistemet e shërbimit të produkteve si këto sigurojnë qëndrueshmëri të konsumit dhe prodhimit dhe e bëjnë fitimin të varur për kënaqësinë e përdoruesit. Dhe ndërsa kompania mbetet pronari i makinerisë, ata janë të motivuar që nuk prishet lehtë dhe hedhja e makinave të vjetra nga përdoruesit do të parandalohet.

Një qark tjetër ekonomik rrethore: Ekonomia qarkulluese

Rrugët e lartpërmendura përshtaten mirë në tranzicionin nga një ekonomi e papërdorshme në një ekonomi qarkulluese.Në një ekonomi qarkulluese, prodhimi i një procesi është krijuar që të bëhet input i një tjetri, duke minimizuar kështu mbetjet. Materialet biologjike do të hyjnë përsëri në biosferë dhe materialet teknike janë krijuar për tu qarkulluar me një humbje minimale të cilësisë. Kompania belge Umicore, për shembull, e ktheu biznesin e saj kryesor nga një kompani minerare klasike në kompaninë kryesore të riciklimit në botë për metalet e rralla.

Duke rritur kapacitetin e tyre për ‘miniera urbane’,( term që lidhet me mbetjete elektronike, metalet duke i rifutur në përdorim ), ata përpiqen të mbyllin rrethin e burimeve, duke e bërë kështu ekonominë qaekulluese. Sigurisht që një ekonomi rrethore mund të jetë akoma e paqëndrueshme: punëtorët ende mund të paguhen me paga të ulëta, dhe shumë energji dhe substanca toksike mund të përdoren akoma në përpjekjen për të mbyllur rrethin. Ndoshta mbase duhet të flasim për qëllimin e një ekonomie qarkulluese social-ekologjike.

Roli i qeverisë – drejt një demokracie pa-fosile

Investimet dhe legjislacioni publik gjithnjë ka formësuar zhvillimin ekonomik, siç janë sistemet hekurudhore ose automobiliteti.Është koha që qeveritë të zhvendosin vëmendjen e tyre në iniciativa të reja dhe t’i mundësojnë ato në dy mënyra. Para së gjithash, qeveritë duhet të përshtatin rregulloret me situatën që konkurentët e rinj në treg, të tilla si Uber, kanë krijuar, në mënyrë që të vazhdojnë të mbrojnë interesin e shoqërisë.

Pengimi i inovacionit është marrëzi, por zëvendësimi i drejtuesve të taksive nga profesionistë të pavarur të paguar me statute të pasigurta nuk është një alternativë e vlefshme. Së dyti, qeveritë duhet të krijojnë struktura legjislative për të mbështetur iniciativat e qytetarëve. Pronësia e përbashkët duhet të bëhet më e lehtë, kornizat ligjore për investime të financuara janë të nevojshme, siç janë strukturat për përgjegjësinë e produkteve P2P [10]. Pra, përveç partneriteteve ekzistuese publike-private, është koha për të zhvilluar partneritete të reja publike-civile.

Kjo, sigurisht, nuk qëndron në mënyrën e bashkëpunimit me sektorin privat dhe mundësisht ata do të bashkëpunonin përgjatë krijimit të një linje të plotë të vlerës për të arritur një ekonomi qarkulluese performuese. Sektori publik duhet të forcojë mbledhjen e mbetjeve, të zbatojë kushtet e transportit të mbetjeve, të vendosë dhe të zbatojë standardet e riciklimit dhe të promovojë dizajnin që lejon një çmontim të shpejtë të produkteve. Nga ana tjetër, sektori privat duhet të zhvillojë teknologji të reja dhe të investojë në kapacitete të reja riciklimi. Duke punuar së bashku, të dy aktorët mund të rrisin performancën e riciklimit, të maksimizojnë ri-përdorimin e materialeve dhe të minimizojnë humbjet nga ekonomia qarkulluese

Përtej krijimit të vendeve të punës

Për të krijuar një shoqëri që lejon një jetë të mirë për të gjithë, është e nevojshme një ri-orientim themelor. Shumë aktivitete sociale dhe ekologjike janë vendimtare për komunitetet ku anetarët që kanë akses në punë të mira dhe që cdo gje bazohet tek edukimi dhe aftesi që kanë , për këtë kategori do të ishte më mire të mos bazohen në punë me pagesë, siç janë kujdesi për të tjerët, aktivitetet kulturore, vullnetarizmi në kooperativa dhe përfshirja në lëvizjet shoqërore ose politike.

Këto aktivitete të papaguara mbështesin ekonominë dhe do të bëhen më të rëndësishme në transformimin social-ekologjik. Ulja e orëve të punës për punën me pagesë është një strategji e domosdoshme për të luftuar papunësinë dhe për të rritur kohën e disponueshme për aktivitete të tjera thelbësore njerëzore.

Sidoqoftë, të kesh një punë dhe të fitosh jetesën mbetet vendimtare për një jetë të mirë. Të parashikosh se sa vende pune do të krijoheshin sidoms nga komunitete të caktuar ose organizata të sigurta është e vështirë sepse shkëputet nga modeli klasik i punës për pagesen.

Krijimi i vendeve të punës nga riciklimi dhe ripërdorimi i nënprodukteve dhe mbetjeve të vlefshme mund të pritet me arsye. Byroja Europiane e Mjedisit vlerëson se ekonomia qarkulluese do të krijojë vende pune shtesë nga riciklimi dhe ripërdorimi midis 600 dhe 800,000 deri në 2025, në varësi të ambicies së skenarit

Përfundim

E ardhmja e prodhimit nuk konsiston thjesht në transformimin e impianteve të mëdha industriale. Duke njohur rëndësinë e kombinimit të ekonomisë qarkulluese dhe asaj ndarëse, ajo gjithashtu qëndron në shfaqjen decentralizimit të rrjeteve të të ashtuquajturave mikro-fabrika, si dhe formave jo-monetare të aktiviteteve ekonomike dhe kooperativave të reja qytetare.

Eksperimentet me mënyra të reja të prodhimit ekologjik po ndodhin dhe rrugë të ndryshme për prodhimin ekologjik janë vazhdimisht në zhvillim.Ne i konsiderojmë ato si frymëzim për krijimin e rrugëve të tjera të mundshme, të cilat në fund të fundit formojnë një mekanizëm me të gjitha mjetet e nevojshme për një ekonomi të re ekologjike.

Ky lloj i ri i ekonomisë duhet të ngulitet më shumë në shoqëri, i udhëhequr nga parimet e P2P dhe mjaftueshmërsë. Projekti Prodhimi Ekologjik në një Shoqëri Post-Rritjes (ECOPRO), pasardhësi i Ri-industriatizimit Socioekologjik i Projektit GEF 2014 ( SERIND), do të eksplorojë rrugët për një tranzicion drejt prodhimit ekologjik, si pjesë e një ekonomie të qëndrueshme që është me karbon të ulët dhe nxit një shoqëri të barabartë.

Nëntë organizata të Gjelbërta të vendeve anëtare të ndryshme europiane formojnë një aleancë njohurish për të kërkuar një mori zgjidhjesh të ndjeshme ndaj kontekstit për një prodhim 2.0. Ky artikull është një hulumtim i parë i mundësive.