Τα τελευταία χρόνια, το πλήθος των οικολογικών εναλλακτικών για τα παραδοσιακά ταμπόν και τις σερβιέτες στην αγορά γυναικείας φροντίδας έχει εκτοξευτεί, από κύπελλα περιόδου και επαναχρησιμοποιούμενες σερβιέτες, μέχρι εσώρουχα περιόδου. Τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα δεν είναι καινοτομίες. Αντιθέτως, έχουν μεγάλη ιστορία και έχουν αποτύχει στο παρελθόν. 

 Οι κοινωνικοπολιτικές δομές στη Δυτική κοινωνία έχουν σχηματίσει την αντίληψή μας για την εμμηνόρροια ώστε να πουλήσουν προϊόντα που είναι επιβλαβή στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Έχουν δημιουργήσει ένα σύστημα που τρέφεται από τις αρνητικές αντιλήψεις για την εμμηνόρροια και τις ενισχύει: τον εμμηνορροϊκό καπιταλισμό. Παρατηρώντας την εξέλιξη αυτών των αντιλήψεων απο το 1800, αποκαλύπτεται το πώς η βιομηχανία εμμηνορροϊκής φροντίδας και οι στρατηγικές μάρκετίνγκ της γεννιούνται από τις ανισότητες της πατριαρχικής κοινωνίας.  
 
Ο εμμηνορροϊκός ακτιβισμός τονίζει τα πολύπλευρα προβλήματα αυτού του συστήματος, με βάση τον αντίκτυπό του τόσο σχετικά με το φύλο, όσο και σχετικά με το περιβάλλον. Οι ριζοσπαστικές εμμηνορροϊκές ακτιβίστριες προτείνουν μία μελλοντική πορεία που παραμερίζει τα συμφέροντα των εταιρειών γυναικείας φροντίδας και αντ΄ αυτού εξυπηρετεί το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία με συμπεριληπτικό τρόπο. 

Αντιλήψεις για την εμμηνόρροια: ένα σύντομο ιστορικό 

Σχεδόν κάθε πολιτισμός έχει κοινωνικά κατασκευασμένα ταμπού σχετικά με την εμμηνόρροια. Πριν την άνοδο της σύγχρονης επιστήμης στις Δυτικές χώρες κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, το αίμα της περιόδου περιβαλλόταν από αντιφάσεις που βασίζονταν στο φόβο, την παρανόηση και τις δοξασίες των κυρίως πατριαρχικών θρησκειών όπως ο Ιουδαϊσμός, ο Χριστιανισμός, το Ισλάμ και ο Ινδουισμός. Τέτοια ταμπού ισχύουν ακόμα και σήμερα σε πολλά μέρη του κόσμου. Στην Ινδία, σχεδόν το 80 τοις εκατό των κοριτσιών με εμμηνόρροια αντιμετωπίζουν περιορισμούς στο να αγγίζουν ανθρώπους ή συγκεκριμένα τρόφιμα, και το ένα τέταρτο των κοριτσιών κάθεται ή κοιμάται ξεχωριστά από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.  

Μέσα από αυτήν την εκπαίδευση, τα κορίτσια εσωτερικεύουν το βλέμμα του αρσενικού (male gaze), συνδεδεμένο με αισθήματα ντροπής και αηδίας, και την ανάγκη να κρύψουν και να καλύψουν το αίμα της περιόδου. 

Στον Δυτικό κόσμο, οι ιατρικές επιστήμες μετέβαλαν τις αντιλήψεις για την εμμηνόρροια από ξεπερασμένα ταμπού σε ιατρικοποιήσεις εστιασμένες στην υγιεινή. Ωστόσο, η ανδροκεντρική οπτική διατήρησε την επιρροή της. Η αντίληψη ότι το αίμα της περιόδου ήταν τοξικό και απεχθές εξακολουθούσε να υπάρχει στις ιατρικές επιστήμες κατά τον 20ο αιώνα, αλλά η πηγή της βρίσκεται σε αρχαίες δεισιδαιμονίες. Ο αρχαίος Έλληνας ιατρός Ιπποκράτης, ο “Πατέρας της Ιατρικής”, ισχυριζόταν ότι η εμμηνόρροια χρησίμευε για να απαλλάσσει το σώμα από επιβλαβείς ουσίες. Το 1920, ο Dr Bela Schick επινόησε τον όρο “μενοτοξίνη”, αφού συμπέρανε ότι τα λουλούδια που φρόντιζαν νοσοκόμες με εμμηνόρροια μαραίνονταν πιο γρήγορα. Η μενοτοξίνη θεωρούταν πως είναι η πηγή της τοξικότητας του αίματος της περιόδου. Κατά τη διάρκεια των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, η εμμηνόρροια θεωρούταν ακόμα ως τρόπος απομάκρυνσης “κακού αίματος”. Αυτή η θεωρία διαψεύστηκε μόλις στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ως κάτι παραπάνω από απλά αίμα, η διαδικασία της εμμηνόρροιας σαν σύνολο άρχισε να αντιμετωπίζεται ως γυναικεία αναπηρία. Ιατρικά κείμενα που παρουσιάζουν την εμμηνόρροια ως βρώμικη και ταμπού χρονολογούνται πίσω στον 13ο αιώνα, αλλά ήταν μέσα στον 20ο αιώνα που θεωρήθηκε ότι το κολύμπι ή το μπάνιο κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας προκαλεί ασθένεια. 

Η άνοδος της ιατρικής γνώσης και της σημασία της για την καθημερινή ζωή επέτρεψε διακριτικές μορφές κοινωνικού ελέγχου πάνω στο ανθρώπινο σώμα. Σήμερα, τα έφηβα κορίτσια εκπαιδεύονται στον “σωστό τρόπο” να έχουν περίοδο και τί σημαίνει αυτό για το σώμα τους: ότι μπορούν να γεννήσουν. Κοινωνικά, αυτή η ιεροτελεστία έχει συνδεθεί με την είσοδο στην γυναικεία φύση και διαιωνίζει “θηλυκά” στερεότυπα όπως την “τρελή γυναίκα με περίοδο”, ή την υπόθεση ότι όλες οι γυναίκες έχουν περίοδο. Μέσα από αυτήν την εκπαίδευση, τα κορίτσια εσωτερικεύουν το βλέμμα του αρσενικού (male gaze), συνδεδεμένο με αισθήματα ντροπής και αηδίας, και την ανάγκη να κρύψουν και να καλύψουν το αίμα της περιόδου. Επειδή είναι κυρίως γυναίκες αυτές που έχουν περίοδο, η περίοδος συσχετίζεται με την κατωτερότητα, επικυρώνοντας την καταπίεση των γυναικών. 

Εταιρικός έλεγχος 

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αυτός ο έλεγχος γίνεται πιο αξιοσημείωτα μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος. Εταιρείες γυναικείας φροντίδας δωρίζουν σχέδια μαθημάτων εκπαίδευσης για την περίοδο και δείγματα προϊόντων σε σχολεία. Αυτά φέρουν την μάρκα της εταιρίας και οδηγούν τις μαθήτριες στην ιστοσελίδα της εταιρίας για περισσότερες πληροφορίες (όπως η Always στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ). Αυτές οι τεχνικές μάρκετινγκ είναι μεταμφιεσμένες ως “εταιρική κοινωνική ευθύνη” με σκοπό να βελτιώσουν την προσέλευση των μαθητριών στο σχολείο. Το περιβαλλοντικό αντίκτυπο των προϊόντων αγνοείται και μόνο λίγα από τα σχέδια μαθημάτων παρουσιάζουν εναλλακτικές για τα προϊόντα μίας χρήσης των εταιρειών. 
 
Ενώ η εκπαίδευση για την εμμηνόρροια και η παρουσία στο σχολείο είναι σημαντικές, η ανάγκη για δείγματα και εκπαιδευτικό υλικό με τη μάρκα μιας εταιρίας είναι αμφισβητήσιμη. Είναι το μοναδικό σχολικό μάθημα που βασίζεται σε υλικά αντικείμενα κάποιας μάρκας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να βοηθήσουν τα σχολεία να δημιουργήσουν ένα πρόγραμμα που να παρέχει ολιστική και αμερόληπτη εκπαίδευση για την εμμηνόρροια, χωρίς την ανάμειξη ιδιωτικών συμφερόντων. Τα σχολεία πρέπει να παρέχουν προϊόντα χωρίς επωνυμία και να διατηρούν τις τουαλέτες διαθέσιμες και καθαρές όλες τις ώρες, με νερό, στεγνωτήρια και καλάθια απορριμμάτων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η καμπάνια Positive Period αποσκοπεί στο να αλλάξει τις αντιλήψεις για την περίοδο, αναπτύσσοντας θετικές αφηγήσεις μέσα από ένα πρόγραμμα εμμηνορροϊκού γραμματισμού για έφηβες. 

Σήμερα, η περίοδος χαρακτηρίζεται ως ντροπιαστική ταλαιπωρία που καλύτερα να παραμένει κρυφή ακόμα και από το άτομο που την έχει. Οι εταιρείες γυναικείας φροντίδας κεφαλαιοποιούν αυτό το ταμπού, δημιουργώντας προϊόντα που βοηθούν το άτομο με εμμηνόρροια να εξαλείψει την πραγματικότητα της περιόδου. Υπενθυμίσεις όπως οι λεκέδες είναι σημάδια του στιγματισμού της εμμηνόρροιας ως ακάθαρτης και παράλογης, και συχνά έχουν ως αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση. Κάποιοι καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια χρησιμοποιώντας προϊόντα και πρακτικές υγιεινής όπως κολπικές πλύσεις για να φανεί ότι δεν έχουν αίμα. Για κάποιους, τα προϊόντα μίας χρήσης είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να κρύψουν οι γυναίκες την περίοδό τους.[1] Ωστόσο, αυτή η τάση για ”διακριτικότητα” ενισχύει την ντροπή που συσχετίζεται με αυτή τη σωματική διαδικασία, μια αντίληψη που παραδίδεται στις επόμενες γενιές. Τα ταμπόν με απλικατέρ Tampax είναι από τα παλαιότερα και πιο επιτυχημένα προϊόντα στην παγκόσμια αγορά γυναικείας φροντίδας, εν μέρει λόγω της ευκολίας να πεταχτούν μετά τη χρήση, και του σχεδιασμού που κάνει αχρείαστη την επαφή με το αίμα. Η επιτυχία των κυπέλλων περιόδου είναι πολύ πιο ασταθής ακριβώς για τον αντίθετο λόγο. Οι διαφημίσεις προωθούν προϊόντα που μπορούν να ανοιχτούν χωρίς θόρυβο, είναι διακριτικά και εύκολο να πεταχτούν. Οι εταιρίες ωθούν “καινοτόμα” προϊόντα σε υψηλότερες τιμές, όμως αυτές οι καινοτομίες συνήθως έχουν να κάνουν με την αισθητική: το προϊόν μπορεί να “μυρίζει σαν λουλούδια”, να είναι “άοσμο”, ή να έχει καινούργια συσκευασία.  

Όσο αυτές οι εταιρείες εξαπλώνουν τα προϊόντα τους σε όλο τον κόσμο, εξαπλώνουν και το ιδεώδες της σύγχρονης εμμηνόρροιας ως διακριτικό, καθαρό, ενεργό, γυναικείο και λευκό. 

 Οι εταιρείες χρησιμοποιούν διαδικασίες διεθνούς ανάπτυξης για να διευρύνουν τον έλεγχό τους πάνω στα σώματα που έχουν περίοδο. Εταιρείες του Παγκόσμιου Βορρά κάνουν εδώ και καιρό δωρεές προγραμμάτων εκπαίδευσης και προϊόντων για την εμμηνόρροια σε αναπτυσσόμενες χώρες, συχνά συνεργαζόμενοι με φορείς χάραξης πολιτικής. H Procter & Gamble, για παράδειγμα, διεξάγει ένα πρόγραμμα στα σχολεία της Ινδίας για να εκπαιδεύσει νέα κορίτσια σχετικά με την εμμηνόρροια και την σημασία των προϊόντων υγιεινής. Αυτό το πρόγραμμα βασίζεται σε μία λογική που υποθέτει ότι η χρήση υφάσματος ή φυσικών υλικών αντί προϊόντων μίας χρήσης είναι “οπισθοδρομική”. 

Όσο αυτές οι εταιρείες εξαπλώνουν τα προϊόντα τους σε όλο τον κόσμο, εξαπλώνουν και το ιδεώδες της σύγχρονης εμμηνόρροιας ως διακριτικό, καθαρό, ενεργό, γυναικείο και λευκό. Αυτή η θεωρητικά χειραφετημένη και εκλεπτυσμένη Δυτική εκδοχή της περιόδου δημιουργεί ανισότητα μεταξύ ατόμων που μπορούν να αγοράσουν προϊόντα υγιεινής μίας χρήσης και αυτών που δεν μπορούν. Επιπλέον, η εμπορευματοποίηση συνεισφέρει στην αύξηση της ροής του πλούτου στις Δυτικές χώρες από λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. 
 
Άλλο ένα τέχνασμα του μάρκετινγκ είναι η οικειοποίηση φεμινιστικών ή οικολογικών μηνυμάτων. Το λεγόμενο “ροζ” και “πράσινο ξέπλυμα” (pink-washing, green-washing) είναι προφανές στην καμπάνια της Always “Always Keeping Girls in School” στην Αφρική, ή παγκοσμίως στα οργανικά ταμπόν της Tampax. Τέτοιες στρατηγικές παίζουν με την ιδέα της ενδυνάμωσης κάνοντας την περίοδο λιγότερο χρονοβόρα και λιγότερο ενοχλητική στη δουλειά. Τα προϊόντα μίας χρήσης παρουσιάζονται ως πιο υγιεινά, ευκολότερα και πιο άνετα. 
 
Η ιδέα της χειραφέτησης μέσα από τον έλεγχο της εμμηνόρροιας προωθήθηκε επίσης από κάποια μέρη του δεύτερου φεμινιστικού κύματος.[2] Κάποιες φεμινίστριες του τρίτου κύματος, ωστόσο, αποστασιοποιήθηκαν από αυτήν την άποψη και την κατέκριναν ως χειραγωγημένη από τις εταιρείες και τυφλωμένη από τα ταμπού. Από αυτήν την κριτική προέκυψαν δύο σκέλη ακτιβισμού: ο φεμινιστικός πνευματικός εμμηνορροϊκός ακτιβισμός – που εστιάζει στην αμφισβήτηση των ταμπού και της δυσφήμησης της εμμηνόρροιας και του γυναικείου σώματος – και η ριζοσπαστική εμμηνόρροια, που βρίσκεται στην διασταύρωση του τρίτου φεμινιστικού κύματος, της περιβαλλοντικής ανησυχίας και των δικαιωμάτων των καταναλωτών. 

Η Εμμηνόρροια ως κοινωνική ανησυχία 

Το σκάνδαλο της δεκαετίας του 1980 με το Σύνδρομο Τοξικού Σοκ (ΣΤΣ), σηματοδοτεί μία κεντρική στιγμή στην ιστορία του εμμηνορροϊκού ακτιβισμού. Τότε, ο ακτιβισμός εστίαζε στις μεταρρυθμίσεις και την ανάληψη ευθυνών από τις εταιρείες. Όταν οι ακτιβιστές πίεζαν για την δημιουργία τυποποιημένης αξιολόγησης της απορροφητικότητας των ταμπόν, προσπαθούσαν να βελτιώσουν την υπάρχουσα βιομηχανία γυναικείας φροντίδας. Τα θέματα υγείας που σχετίζονται με τα ταμπόν (όπως μικρές ρήξεις του κολπικού τοιχώματος) συχνά προκαλούνται από λανθασμένη χρήση εξαιτίας έλλειψης πληροφόρησης. Για να εξυπηρετήσουν τα ταμπού σχετικά με το αίμα της περιόδου, τα προϊόντα περιόδου φτιάχνονται έτσι ώστε να φαίνονται όσο πιο καθαρά γίνεται, συχνά με τη χρήση επικίνδυνων και τοξικών προϊόντων λεύκανσης. Οι καταναλωτές στις ΗΠΑ έχουν απαιτήσει μεγαλύτερη διαφάνεια στο τι περιέχουν τα προϊόντα περιόδου, και η Πολιτεία της Νέας Υόρκης πλέον απαιτεί πλήρη γνωστοποίηση των συστατικών στις συσκευασίες των προϊόντων. Αν και οι παραγωγοί πλέον πρέπει να αναφέρουν και το ρίσκο τοξικότητας που σχετίζεται με τα προϊόντα εσωτερικής χρήσης με υψηλή απορροφητικότητα, αυτό συνήθως δεν είναι αρκετά ξεκάθαρο στους πελάτες: πολλοί γνωρίζουν για το ΣΤΣ, αλλά όχι για τη σύνδεσή του με την απορροφητικότητα του προϊόντος. Στην ΕΕ, δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία για τα προϊόντα περιόδου, τα οποία υπάγονται στην Οδηγία για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων (μόνο ασφαλή προϊόντα μπορούν να διατεθούν στην αγορά)· οι παραγωγοί δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωστοποιήσουν από τι είναι φτιαγμένα τα προϊόντα.  
 
Πέρα από την ανθρώπινη υγεία, τα ταμπού που περιβάλλουν την εμμηνόρροια έχουν επίσης και αρνητικό οικολογικό αντίκτυπο. Τα χημικά που χρησιμοποιούνται για την λεύκανση των προϊόντων μπορούν να βλάψουν το περιβάλλον αλλά και τον οργανισμό μας. Το πλαστικό είναι άλλο ένα θέμα, τόσο από άποψη παραγωγής όσο και ρύπανσης. Με την αύξηση της δημοτικότητας των πλαστικών περιτυλιγμάτων, οι εταιρείες ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν πλαστικό σε όλα τους τα προϊόντα. Τα απλικατέρ των ταμπόν για παράδειγμα άλλαξαν από χαρτόνι σε πλαστικό. Τα περισσότερα άτομα με εμμηνόρροια αναμένεται ότι παράγουν περίπου 150 κιλά απορριμμάτων κατα τη διάρκεια της ζωής τους, ένα σημαντικό ποσό από τα οποία θα καταλήξει σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές όπως παράκτιες περιοχές. Σήμερα, τα απλικατέρ των ταμπόν είναι το πέμπτο συχνότερο αντικείμενο που βρίσκεται στις Ευρωπαϊκές παραλίες. Μία έκθεση του Zero Waste Europe διαπίστωσε ότι το 2017 οι 28 χώρες της ΕΕ παρήγαγαν περίπου 590.000 τόνους αποβλήτων από πάνω από 49 δισεκατομμύρια προϊόντα περιόδου μίας χρήσης. 

 Τα περισσότερα άτομα με εμμηνόρροια αναμένεται ότι παράγουν περίπου 150 κιλά απορριμμάτων κατα τη διάρκεια της ζωής τους, ένα σημαντικό ποσό από τα οποία θα καταλήξει σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές όπως παράκτιες περιοχές 

 Όπως τα πλαστικά καλαμάκια απαγορεύονται σταδιακά σε όλο τον κόσμο, τα προϊόντα περιόδου δεν θα πρεπε να εξαιρούνται από τις δημόσιες συζητήσεις για τα πλαστικά απορρίμματα. Οι σερβιέτες αποτελούνται από μέχρι και 90 τοις εκατό πλαστικό. Η επεξεργασία του πολυαιθυλενίου που χρησιμοποιείται στα απλικατέρ των ταμπόν απαιτεί μεγάλες ποσότητες ενέργειας που παράγεται από ορυκτά καύσιμα. Κάθε ένα από αυτά τα προϊόντα χρειάζεται 500 με 1000 χρόνια για να αποσυντεθεί. Πολλά χημικά συστατικά μολύνουν τα υπόγεια ύδατα και το έδαφος, ενώ αυτά που καταλήγουν στο αποχετευτικό σύστημα φράζουν τους αγωγούς και ρυπαίνουν τον ωκεανό με μικροπλαστικά. 
 
Κοιτώντας την αρχή του κύκλου ζωής των προϊόντων, οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή, δημιουργούν και αυτές μόλυνση του εδάφους και των υδάτων. Τα περισσότερα ταμπόν και σερβιέτες φτιάχνονται από βαμβάκι ή από ανάμιξη βαμβακιού και ραιγιόν. Η παραγωγή βαμβακιού υποβαθμίζει το έδαφος και απαιτεί μεγάλες ποσότητες φυτοφαρμάκων και νερού. Η παραγωγή του ραιγιόν, μια συνθετική ίνα που δημιουργείται από ξυλοπολτό, απαιτεί μεγάλες ποσότητες ενέργειας και νερού, και προκαλεί αποψίλωση δασών και εξάντληση του εδάφους. 
 
Όσον αφορά το αποτύπωμα άνθρακα, τα 46 δισεκατομμύρια τόνοι προϊόντων περιόδου που χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο στην Ευρώπη αντιστοιχούν σε 245.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, που ισοδυναμούν με την ετήσια επίπτωση 52.000 αυτοκινήτων. Έρευνες δείχνουν ότι η χρήση σερβιετών για ένα χρόνο (περίπου 240 προϊόντα) αντιστοιχούν σε 8,5 κιλά διοξειδίου του άνθρακα (7,2 για τις οργανικές σερβιέτες). Το νούμερο πέφτει στα 5,3 κιλά για τα ταμπόν και μεταξύ 0,02 και 0,04 κιλά για τα κύπελλα περιόδου. Οι εκτιμήσεις των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων περιόδου είναι δύσκολο να βρεθούν επί του παρόντος, αλλά, συνολικά, τα επαναχρησιμοποιούμενα προϊόντα περιόδου είναι πολύ πιο φιλικά στο περιβάλλον από τα μίας χρήσης. 

Η οικονομική διάσταση της περιόδου δεν πρέπει επίσης να παραβλέπεται. Η αγορά προϊόντων περιόδου είναι ένα σημαντικό κόστος, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψιν το κοινωνικο-οικονομικό μειονέκτημα που αντιμετωπίζουν ήδη οι γυναίκες. Το κόστος αυτό επιδεινώνεται από  τον “ροζ φόρο”. Τα προϊόντα περιόδου -σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο – κατηγοριοποιούνται ως “προϊόντα πολυτελείας” και φορολογούνται με υψηλότερο συντελεστή. Ο συντελεστής φόρου που εφαρμόζεται στα προϊόντα περιόδου διαφέρει από μέρος σε μέρος, από 5 τοις εκατό στο Ηνωμένο Βασίλειο, μέχρι και 26 τοις εκατό στην Ουγγαρία το 2019. Το εκτιμώμενο κόστος για όλη τη διάρκεια ζωής εξαρτάται από σωματικούς και κοινωνικούς παράγοντες, αλλά κυμαίνεται από 1730 ευρώ, σύμφωνα με το BBC το 2017, μέχρι σχεδόν 5360 ευρώ, σύμφωνα με την ΜΚΟ Bloody Good Period. Όποιο και να είναι το κόστος, είναι απογερευτικά υψηλό για μερικούς, με τους φοιτητές και τους αστέγους να επηρεάζονται περισσότερο. 

Μια κόκκινη προειδοποίηση: εμμηνορροϊκός ακτιβισμός 

Ο εμμηνορροϊκός ακτιβισμός αποδίδει τα επιβλαβή αποτελέσματα στο περιβάλλον, την υγεία και την οικονομία στις εταιρείες και το καπιταλιστικό σύστημα, που ενδιαφέρονται περισσότερο για το κέρδος, παρά για οικολογικά ζητήματα ή την ευεξία των καταναλωτών.[3] Στηρίζει όχι τη μεταρρύθμιση του συστήματος αλλά την απόλυτη απόρριψή του, και αμφισβητεί τον εταιρικό έλεγχο της βιομηχανίας της γυναικείας φροντίδας πάνω στα άτομα με εμμηνόρροια μέσα από τη δημιουργία τεχνητής εξάρτησης από προϊόντα μίας χρήσης. Οι ριζοσπαστικές εμμηνορροϊκές ακτιβίστριες, αντιτίθενται στο στίγμα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με εμμηνόρροια και τον συσχετισμό της περιόδου με την θηλυκότητα και τη γυναικεία φύση, επιλέγοντας μία πιο συμπεριληπτική προσέγγιση ουδέτερου φύλου. Αναγνωρίζουν τη σημασία της συμπερίληψης όλων των φύλων, συγκεκριμένα διεμφυλικών ατόμων, ατόμων έμφυλης ποικιλίας και ατόμων μη δυϊκών ως προς το φύλο, καθώς επίσης και του να δοθεί φωνή στους διεμφυλικούς άντρες με εμμηνόρροια (με την τοποθέτηση κάδων σε όλες τις τουαλέτες, για παράδειγμα) και τις διεμφυλικές γυναίκες που δεν αιμορραγούν, αλλά εξακολουθούν να βιώνουν ορμονικό κύκλο (μέσα από την εμφάνιση κάποιων συμπτωμάτων). Χρησιμοποιούν τον όρο “άτομα με εμμηνόρροια” αντί για το “γυναίκες με εμμηνόρροια” ως μία στρατηγική για να αφαιρέσουν την έννοια του φύλου από την περίοδο μέσα από τη γλώσσα. 

Εμπνευσμένες από το πανκ κίνημα, οι εμμηνορροϊκές ακτιβίστριες προτείνουν την ανάκτηση της δύναμης και του ελέγχου πάνω στα ανθρώπινα σώματα και την εμμηνόρροια από τις εταιρίες. Μέσα από δράσεις-σοκ, φεστιβάλ, και εργαστήρια, παρουσιάζουν εναλλακτικές και αποδομούν το ιδανικό της “διακριτικότητας” της περιόδου. 

Εμπνευσμένες από το πανκ κίνημα, οι εμμηνορροϊκές ακτιβίστριες προτείνουν την ανάκτηση της δύναμης και του ελέγχου πάνω στα ανθρώπινα σώματα και την εμμηνόρροια από τις εταιρίες.

Οι Bloodsisters θεωρούνται ευρέως ηγέτιδες του ριζοσπαστικού εμμηνορροϊκού κινήματος.[4] Αφού ιδρύθηκαν στο Μόντρεαλ το 1995 από την Courtney Dailey μεταξύ άλλων, οι Bloodsisters συγχωνευσαν την αισθητική ευαισθησία με την πολιτική ανάλυση για να αμφισβητήσουν το status quo της εμμηνόρροιας. Οι δράσεις τους ήταν ποικίλες: περιοδικά, ακτιβιστικά δίκτυα πληροφόρησης, γκράφιτι, εργαστήρια υγείας, κατασκευών και αυτοβοήθειας, εκθέσεις τέχνης και μποϊκοτάζ της βιομηχανίας. Χτίζοντας πάνω στην δουλειά των ακτιβιστών του δεύτερου κύματος πριν από αυτές (όπως η γυναικεία συλλογικότητα Our Bodies Ourselves με βάση τη Βοστώνη [5]), κατέστησαν το αόρατο ορατό, μεταφράζοντας την εμμηνόρροια σε δημόσιες δράσεις. 

Αλλά ο φεμινισμός δεν ήταν το μονο κίνημα που έλαβε δράση. Ο Συνασπισμός Περιβαλλοντικής Δράσης Φοιτητών στις ΗΠΑ διεξήγαγε μια καμπάνια στις αρχές του 2000 για να αντικαταστήσει τα εταιρικά προϊόντα περιόδου. Η καμπάνια τους “Tampaction” συμπεριλάμβανε συνηθισμένα εργαστήρια και ομιλίες, αλλά και ριζοσπαστικό cheerleading.[6] Σήμερα, το Γυναικείο Περιβαλλοντικό Δίκτυο, με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, και η ΜΚΟ Zero Waste Europe έχουν κάνει καμπάνιες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων περιόδου. Ενώ το πρώτο εστιάζει στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση (μέσα από αφιερωμένες “εμμηνοπεριβαλλοντικές” εβδομάδες), η δεύτερη έχει δημοσιεύσει εκθέσεις για το περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος των προϊόντων περιόδου μίας χρήσης, και πιθανές λύσεις, ζητώντας από τις ευρωπαϊκές χώρες να αναλάβουν δράση. 

Τα τελευταία χρόνια, ο εμμηνορροϊκός ακτιβισμός έχει επανέλθει στο προσκήνιο. Τον Απρίλιο του 2016 το κορυφαίο περιοδικό ειδήσεων Newsweek δημοσίευσε ένα άρθρο για τον εμμηνορροϊκό ακτιβισμό. Όσο το κίνημα μεγαλώνει, γίνεται περισσότερο δυναμικό και δύσκολο να κατηγοριοποιηθεί. Ενώ οι προσεγγίσεις ποικίλλουν, όλοι αυτοί οι ακτιβιστές αντιτίθενται και αντιστέκονται στην ιατρική και καταναλωτική κουλτούρα που εκμεταλλεύεται την εμμηνορροϊκή εμπειρία για το κέρδος και υποτιμά τα σώματα των ατόμων με εμμηνόρροια ως κατώτερα, βρώμικα και άρρωστα. [7] 

Το τέλος του εμμηνορροϊκού καπιταλισμου; 

Είμαστε ακόμα μακριά από το να έχουμε πρακτικές και προϊόντα περιόδου πιο υγιή, συμπεριληπτικά και φιλικά στο περιβάλλον. Οι τρέχουσες συνήθειές μας έχουν προκύψει από μια πατριαρχική καπιταλιστική κοινωνία και σχηματίζονται από την αυξανόμενη εμπορευματοποίηση. Σε αυτό αντιτίθεται μια φεμινιστική, πολιτική, οικολογική προσέγγιση, η οποία λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές δομές γύρω από τις εμμηνορροϊκές πρακτικές, καθώς και οικονομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Εξετάζει τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων και τις αντιλήψεις για την εμμηνόρροια ως κοινωνικο-οικολογικές διαστάσεις οικονομικών διαδικασιών. 

Οι μελλοντικές γενιές πρέπει να καταλάβουν ότι η περίοδος δεν είναι κάτι ντροπιαστικό και οι εμμηνορροϊκές πρακτικές και επιλογές δεν μπορούν να διαχωριστούν από το περιβάλλον ή την ευρύτερη κοινωνία.  

 Ο εμμηνορροϊκός ακτιβισμός αντιμετωπίζει την εμμηνόρροια και τις πρακτικές γύρω από αυτήν ως έναν σημαντικό παράγοντα για τις αποφάσεις σχετικά με πολιτικές για την υγεία και το περιβάλλον. Η αναγνώριση αυτού θα άλλαζε ριζικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την περίοδο. Το στίγμα γύρω από την εμμηνόρροια μπορεί να σπάσει μέσα από την εκπαίδευση και τη συνειδητή προσπάθεια από τις κυβερνήσεις να προωθήσουν καλύτερα τις επαναχρησιμοποιούμενες και μη τοξικές εναλλακτικες, που παραμένουν άγνωστες στην πλειοψηφία του πληθυσμού. Οι μελλοντικές γενιές πρέπει να καταλάβουν ότι η περίοδος δεν είναι κάτι ντροπιαστικό και οι εμμηνορροϊκές πρακτικές και επιλογές δεν μπορούν να διαχωριστούν από το περιβάλλον ή την ευρύτερη κοινωνία. 

Μεταφράστηκε από τη Νίκη Μωραΐτη